Sztokholm: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca cz. I

Zwiedzanie Sztokholmu wymaga dobrego planu – lokalizacja oferuje mnóstwo wspaniałych atrakcji dla miłośników historii, architektury, sztuki czy budowli sakralnych. Co zobaczyć w Sztokholmie? W naszym przewodniku znajdziesz najciekawsze zamki, muzea, kościoły i obiekty historyczne. Stolica Szwecji oferuje atrakcje dla dzieci, młodzieży i dorosłych, a oprócz zabytków znajdziemy tu również ciekawą ofertę kulturalną, rozrywkową i gastronomiczną. Sprawdź, co można zobaczyć w Sztokholmie!

Sztokholm w pigułce

• Sztokholm został założony w 1252 roku przez jarla Birgera, a od 1634 roku jest stolicą Szwecji.
• Miasto po raz pierwszy pojawiło się w staroskandynawskich sagach jako Agnafit/Agnefit, co jest łączone z mitologicznym szwedzkim królem Agne.
• Rozwój miasta rozpoczął się w XIII wieku od Gamla stan, czyli dzisiejszego obszaru Starego Miasta.
• W 1523 roku, po walkach szwedzko-duńskich, Sztokholm został zdobyty przez Gustawa I Wazę. Od tego czasu siedzibą szwedzkiej monarchii był zamek Trzy Korony (Tre Kronor), który spłonął w XVII wieku. Na jego miejscu powstał obecny Pałac Królewski, oficjalna rezydencja władcy w stolicy.
• Stolica Szwecji leży na 14 wyspach, które są ze sobą połączone 53 mostami, oraz na lądzie stałym nad zatoką Saltsjön i jeziorem Melar.
• W Sztokholmie znajdziemy 14 dzielnic: Bromma, Enskede-Årsta-Vantör, Farsta, Hägersten-Liljeholmen, Hässelby-Vällingby, Kungsholmen, Norrmalm, Rinkeby-Kista, Skarpnäck, Skärholmen, Spånga-Tensta, Södermalm, Älvsjö, Östermalm.
• Wybierając się do Sztokholmu, warto rozważyć zakup karty turystycznej Go City Stockholm (znanej również jako Stockholm Card lub Stockholm Pass), która umożliwia zwiedzanie za darmo ponad 60 atrakcji. Cena: od 899 SEK (ok. 330 PLN).
• Sztokholm można zwiedzać o każdej porze roku. Przyjedź tu latem, jeśli chcesz, żeby było ciepło, lecz nie upalnie. W okresie od maja do września pogoda jest najkorzystniejsza, a w stolicy Szwecji odbywają się koncerty, festiwale i imprezy. Sztokholm to także znakomity kierunek na zimową wycieczkę – w grudniu na rynku odbywa się jeden z najpiękniejszych jarmarków bożonarodzeniowych w Europie, czyli Stortorgets Julmarknad.

14 wysp Sztokholmu – co warto zobaczyć?

Sztokholm leży na czternastu wyspach oraz na brzegach archipelagu sztokholmskiego, gdzie jezioro Melar spotyka się z Morzem Bałtyckim. Sprawdźmy, co warto zobaczyć na każdej z czternastu sztokholmskich wysp!

Wyspy Sztokholmu i ich atrakcje:

1. Beckholmen – niewielka wyspa leżąca w centrum Sztokholmu, znana niegdyś jako Biskopsholmen. Przez stulecia służyła miejskiemu przemysłowi żeglugowemu, a obecnie jest uznawana za zabytek historyczny.
2. Djurgården – wyspa obejmuje dawne królewskie tereny łowieckie, a większość jej obszaru stanowią tereny zielone, dlatego jest to wyjątkowe miejsce na wycieczkę i relaks. Największe atrakcje na Djurgården to: skansen z ogrodem zoologicznym, Muzeum Vasa, Muzeum Nordyckie i park rozrywki Gröna Lund.
3. Helgeandsholmen – mała wyspa w centrum Sztokholmu, jedna z lokalizacji Gamla stan (razem z wyspami Stadsholmen, Strömsborg i Riddarholmen). Największe atrakcje: budynek szwedzkiego parlamentu i banku narodowego (Riksdagshuset) oraz Muzeum Średniowiecznego Sztokholmu.
4. Kastellholmen – wyspa wcześniej była znana jako Notholmen, Lilla Beckholmen i Skansholmen. Jej obecna nazwa obowiązuje od lat 20. XVIII wieku i pochodzi od niewielkiego zamku Kastellet, zbudowanego w latach 1846–1848. W okolicach Skeppsholmen i Kastellholmen znajduje się około 30 wraków statków.
5. Kungsholmen – uważana za część historycznej prowincji Uppland, początkowo nosiła nazwę Munklägret (od mnichów, którzy zaczęli się tu osiedlać w XV wieku). Na Kungsholmen znajdziemy m.in. Kościół św. Jerzego, szpital św. Jerzego (jeden z najstarszych w Szwecji), Ratusz w Sztokholmie i Pałac Kristineberg.
6. Lilla Essingen – w latach 1908–1999 znajdowała się tu siedziba firmy Electrolux. Mała wyspa jest gęsto zabudowana obiektami mieszkalnymi i nie znajdziemy tu popularnych atrakcji.
7. Långholmen – podłużna wyspa w centralnym Sztokholmie, gdzie w latach 1874–1975 działało największe więzienie w kraju. Jest to popularny teren rekreacyjny, z parkami i kąpieliskami.
8. Reimersholme – niewielka wyspa, gdzie znajdziemy m.in. dawną farmę rudy Reimers. Na Reimersholme swoją siedzibę miała fabryka napojów alkoholowych Reymersholms Spritförädlings AB, a po jej zburzeniu na miejscu fabryki wybudowano budynki mieszkalne.
9. Riddarholmen – wyspa rycerska jest częścią Gamla stan i siedzibą kilku XVII-wiecznych pałaców. Znajdziemy tu także kościół na Riddarholmen (tu spoczywają władcy Szwecji), posąg jarla Birgera (założyciela Sztokholmu) i dawny budynek parlamentu, w którym obecnie mieści się sąd apelacyjny.
10. Skeppsholmen – na tej wyspie zlokalizowane są ciekawe muzea, takie jak Muzeum Sztuki Współczesnej, Muzeum Architektury czy Muzeum Dalekiego Wschodu. Wyspa słynie również z kościoła na Skeppsholmen oraz mostu Skeppsholmsbron, który zdobią pozłacane korony.
11. Stadsholmen – razem z wyspami Helgeandsholmen, Strömsborg i Riddarholmen wyspa Stadsholmen tworzy Gamla stan. To właśnie na Stadsholmen znajduje się Pałac Królewski.
12. Stora Essingen – składa się głównie z obszarów mieszkalnych, podobnie jak sąsiadująca z nią wyspa Lilla Essingen.
13. Strömsborg – znana wcześniej jako Stenskär, tworzy Gamla Stan, wspólnie z wyspami  Helgeandsholmen, Stadsholmen i Riddarholmen.
14. Södermalm – na wyspie leży dzielnica o tej samej nazwie (często nazywana Söder), która jest uznawana za jedną z droższych i modniejszych dzielnic w Sztokholmie. To popularne miejsce organizacji wydarzeń kulturalnych i festiwali. Znajdziemy tu m.in. kościół św. Marii Magdaleny, katedrę św. Eryka, Pałac Hellgrenska oraz Malongen, czyli jeden z najstarszych zachowanych budynków przemysłowych w stolicy.

Gamla stan – z wizytą na starówce

Stare Miasto, czyli Gamla stan, jest historyczną dzielnicą szwedzkiej stolicy, która leży na czterech wyspach: Stadsholmen, Riddarholmen, Strömsborg i Helgeandsholmen. To właśnie od Gamla stan rozpoczął się rozwój miasta w XIII wieku i na tym obszarze znajdziemy największe atrakcje w Sztokholmie. Do 1980 roku oficjalną nazwą Gamla stan było Staden mellan broarna, czyli „miasto między mostami”. Niemal wszystkie budynki na Starym Mieście posiadają niebieską etykietę Muzeum Miejskiego w Sztokholmie, co oznacza, że ​​są niezwykle ważne pod względem kulturowym i historycznym.

Największe atrakcje Gamla stan:

• Pałac Królewski (Kungliga slottet lub Stockholms slott) – oficjalna rezydencja królewska w Sztokholmie leży na wyspie Stadsholmen i została wybudowana w latach 1697–1754. W tej lokalizacji wzniesiono wcześniej historyczną twierdzę Trzy Korony (Tre Kronor), która doszczętnie spłonęła w 1697 roku. Na jej miejscu powstał obecny Pałac Królewski, zaprojektowany przez Nicodemusa Tessina młodszego w stylu baroku rzymskiego, z wnętrzami w stylu francuskim i z fasadą w stylu włoskim. Pierwszym władcą, który zamieszkał w Pałacu Królewskim w Sztokholmie, był król Adolf Fryderyk. Choć jest to oficjalna rezydencja królów szwedzkich, rodzina królewska mieszka w Drottningholm. Podczas pobytu króla w pałacu na maszt wciągana jest flaga Szwecji. Kungliga slottet można zwiedzać samodzielnie lub z przewodnikiem. Na terenie obiektu znajdziemy m.in. Apartamenty Królewskie, Skarbiec, Muzeum Tre Kronor, Muzeum Antyków Gustawa III i Kaplicę Królewską – przed wizytą sprawdź godziny otwarcia i szczegółowe informacje na oficjalnej stronie Pałacu Królewskiego: https://www.kungligaslotten.se/english/royal-palaces-and-sites/the-royal-palace.html
• Mårten Trotzigs gränd – to najwęższa ulica w Sztokholmie, mająca zaledwie 90 cm szerokości. Jej nazwa pochodzi od niemieckiego kupca i mieszczanina, który w XVI wieku kupił nieruchomości w dzielnicy Trivia na Gamla stan. Od połowy XIX wieku do 1945 roku uliczka była zagrodzona, lecz otwarto ją ponownie po II wojnie światowej. Aleja Mårtena Trotziga ma 36 stopni prowadzących z Prästgatan w dół do Västerlånggatan.
• Rynek w Sztokholmie (Stortorget) – w samym sercu dzielnicy Gamla stan zlokalizowany jest sztokholmski rynek, gdzie w średniowieczu znajdowały się dyby i pręgierz oraz odbywały wiece i zebrania. Swój dawny wygląd zachowały dwie XVII-wieczne kamienice: czerwona kamienica Schantza i żółta kamienica Sefridta. Co roku w grudniu na Stortorget odbywa się tradycyjny jarmark bożonarodzeniowy, którego początki sięgają XIV wieku. Stortorget był również miejscem krwawej łaźni sztokholmskiej, która rozegrała się w 1520 roku. Na przełomie 8 i 9 listopada z rozkazu duńskiego króla Chrystiana II zamordowano wówczas 82 szlachciców.
• Riksdagshuset – siedziba parlamentu szwedzkiego (Riksdag) i Szwedzkiego Banku Narodowego leży na wyspie Helgeandsholmen. Budynek zaprojektowany przez Arona Johanssona został zbudowany w latach 1897–1904. Można go zwiedzać z przewodnikiem, a także uczestniczyć w sejmowych debatach.
• Börshuset – XVIII-wieczny budynek zaprojektowany przez Erika Palmstedta jest siedzibą Giełdy Papierów Wartościowych, Akademii Szwedzkiej, Muzeum Nobla i Biblioteki Nobla. Budynek znajduje się po północnej stronie rynku.
• Storkyrkan – kościół św. Mikołaja w Sztokholmie, znany również jako katedra sztokholmska, jest najważniejszą katedrą w Szwecji, gdzie odbywają się śluby i koronacje królewskie. Storkyrkan leży w dzielnicy Rådstugan i pochodzi z XIII wieku. We wnętrzu budowli znajdziemy cenne dzieła sztuki: rzeźbę Święty Jerzy ze smokiem i obraz Sąd Ostateczny. Wstęp do katedry jest bezpłatny dla dzieci do 18. roku życia. Seniorzy i dorośli płacą 70 SEK lub 100 SEK. W cenę biletu jest wliczony audioprzewodnik.
• Kościół niemiecki (Tyska kyrkan lub Sankta Gertruds kyrka) – kościół św. Gertrudy zbudowano na Gamla stan w latach 1638–1642, a jego budowa była efektem wpływów niemieckich w mieście. Już od XIII wieku Sztokholm zamieszkiwali niemieccy kupcy i rzemieślnicy, a obecny kościół niemiecki jest rozbudowaną budowlą z 1576 roku.
• Kościół na Riddarholmen (Riddarholmskyrkan) – kościół luterański w dzielnicy Gamla stan na wyspie rycerskiej wyróżnia się ażurowym szczytem wieży i stanowi miejsce pochówku władców Szwecji. Spoczywają tu wszyscy szwedzcy monarchowie od czasów Gustawa II Adolfa, z wyjątkiem królowej Krystyny i króla Gustawa VI Adolfa.

Kościoły w Sztokholmie

Budynki sakralne to jedne z najczęściej odwiedzanych zabytków w Sztokholmie. Do tej pory wspomnieliśmy już o trzech ważnych kościołach w stolicy Szwecji, które leżą na Gamla stan – są to Storkyrkan, kościół na Riddarholmen i kościół niemiecki. W Sztokholmie leży ponad 30 kościołów, dlatego warto też dać szansę tym mniej znanym.

• Kościół Adolfa Fryderyka (Adolf Fredriks kyrka) – leży przy Holländargatan 16 i powstawał w latach 1768–1774, za czasów panowania króla Adolfa Fryderyka. Kościół jest wybudowany w stylu neoklasycystycznym z elementami rokoka i ma 5 dzwonów. Na przykościelnym cmentarzu spoczywają m.in. byli premierzy Olof Palme i Hjalmar Branting oraz rzeźbiarz Johan Tobias Sergel.
• Kościół Bromma (Bromma kyrka) – jeden z najstarszych budynków w Sztokholmie leży na zachód od centrum miasta i pochodzi z drugiej połowy XII wieku. Kościół w Brommie został zbudowany jako kościół-twierdza i jest to jeden z niewielu zachowanych do dziś okrągłych kościołów średniowiecznych.
• Kościół Engelbrekta (Engelbrektskyrkan) – leży przy ulicy Östermalmsgatan 20, na skalistym wzgórzu Kvarnberget, w dzielnicy Östermalm. Za jego projekt odpowiada czołowy przedstawiciel szwedzkiej secesji, Lars Israel Wahlman. XX-wieczny kościół nosi wezwanie Engelbrekta Engelbrektssona, szwedzkiego bohatera narodowego.
• Katedra św. Eryka (Sankt Eriks katolska domkyrka) – katedra katolicka przy Folkungagatan 46 została wybudowana pod koniec XIX wieku. Jest to jednonawowa budowla sakralna w stylu neoromańskim, z czerwonej cegły klinkierowej i szarego tynku.
• Kościół Högalid (Högalidskyrkan) – jego nazwa pochodzi od wzgórza Högalidsberget, na którym się znajduje. Wzniesiony w latach 1916–1923, ma dwie wieże, które górują nad krajobrazem. Monumentalna świątynia z ciemnoczerwonej cegły została wybudowana w stylu narodowo-romantycznym.
• Kościół Immanuela (Immanuelskyrkan) – nowoczesny kościół z 1974 roku, uważany za wzorcowy przykład architektury modernistycznej lat 70. XX wieku. W budynku znajdziemy również hotel i biura, a nabożeństwa są odprawiane w trzech językach: szwedzkim, angielskim i koreańskim.
• Kościół św. Jakuba (Sankt Jacobs kyrka) – w średniowieczu w tym miejscu stała kaplica pod wezwaniem św. Jakuba, która została zniszczona w XVI wieku przez króla Gustawa I Wazę. Jan III Waza zapoczątkował odbudowę kościoła, który konsekrowano w 1643 roku. Znajdziemy tu m.in. XVII-wieczną chrzcielnicę i srebrne naczynia.
• Kościół św. Jana (Sankt Johannes kyrka) – neogotycki kościół z 1890 roku leży na wzgórzu Brunkeberg, przy ulicy Malmskillnadsgatan w dzielnicy Norrmalm. Od 1978 Polska Misja Katolicka odprawia w tym kościele msze święte w języku polskim.
• Kościół Gustawa Adolfa (Gustaf Adolfskyrkan) – leży przy ulicy Wittstocksgatan 22, w dzielnicy Östermalm, w parku Gustaf Adolfsparken. Wzniesiony w latach 1880–1892, nosi wezwanie króla Gustawa II Adolfa. Jest to budynek trójnawowy, przypominający angielskie kościoły neogotyckie.
• Kościół Gustawa Wazy (Gustaf Vasa kyrka) – wzniesiony w latach 1901–1906 kościół pod wezwaniem króla Gustawa I Wazy leży przy ulicy Karlbergsvägen 5, na placu Odenplan w dzielnicy Norrmalm. Ten piękny kościół w Sztokholmie jest inspirowany włoskimi kościołami barokowymi, zwłaszcza Bazyliką Superga w Turynie.
• Kościół Jadwigi Eleonory (Hedvig Eleonora kyrka) – kościół pod wezwaniem małżonki króla Karola X Gustawa pochodzi z 1737 roku i leży przy ulicy Storgatan i placu Östermalmstorg. W budynku znajdziemy wiele cennych dzieł, takich jak złoty ołtarz „Det gyldene altaret”, klasycystyczna ambona i chrzcielnica z 1678 roku.
• Kościół Katarzyny (Katarina kyrka) – wzniesiony w 1695 roku, nosi wezwanie księżniczki Katarzyny, matki króla Karola X Gustawa. Budowla stoi na wzgórzu Katarzyny, w dzielnicy Södermalm przy ulicy Högbergsgatan 15, gdzie spalono ciała ofiar krwawej łaźni sztokholmskiej (1520). Według legendy wieża kościoła miała dwukrotnie ulec zniszczeniu, do czego rzeczywiście doszło w 1723 i 1990 roku.
• Kościół św. Klary (Klara kyrka) – zbudowany w latach 1572–1590 na miejscu dawnego klasztoru, znajduje się w dzielnicy Norrmalm przy ulicy Klara Västra Kyrkogata. Na przykościelnym cmentarzu spoczywają m.in. poeta i kompozytor Carl Michael Bellman, poetka Anna Maria Lenngren oraz pisarz i poeta Carl Gustaf af Leopold.
• Kościół św. Marii Magdaleny (S:ta Maria Magdalena kyrka) – wybudowany w latach 1588–1625 kościół św. Marii Magdaleny znajduje się w dzielnicy Södermalm, u zbiegu ulic Hornsgatan i Bellmansgatan. Jest to  najstarszy budynek sakralny w Södermalm. Na przykościelnym cmentarzu spoczywają sławni szwedzcy poeci i bardowie, m.in. Evert Taube, Erik Johan Stagnelius, Johan Runius, Carl August Nicander.
• Kościół św. Zofii (Sofia kyrka) – ukończony w 1906 roku kościół ewangelicko-luterański nosi wezwanie królowej Zofii Wilhelminy Nassau. Budowla leży przy Klefbecks backe, w dzielnicy Södermalm.

Więcej informacji w drugiej części naszego przewodnika: https://www.unityline.pl/blog/sztokholm-atrakcje-zabytki-ciekawe-miejsca-II/