Stereotypy na temat Skandynawów

Podobno w każdym stereotypie kryje się ziarno prawdy. Warto jednak pamiętać, że od stereotypów do uprzedzeń jest niedaleka droga, dlatego popularne opinie na temat innych narodów powinniśmy brać z przymrużeniem oka. Przyjrzyjmy się najczęściej powtarzanym stereotypom o Szwedach, Norwegach i Duńczykach.

Stereotypy o Szwedach

Czy każdy Szwed zajada się na co dzień kiszonym śledziem z klopsikami, słuchając przy tym ABBY, a po obiedzie wsiada do swojego Volvo i udaje się na zakupy do IKEA lub H&M? Sprawdźmy najpopularniejsze stereotypy o Szwedach.

1. Każdy Szwed uwielbia surströmming – chodzi oczywiście o słynnego kiszonego śledzia, czyli potrawę ze sfermentowanych śledzi bałtyckich. Jest to tradycyjne szwedzkie danie, a zarazem jedna z potraw o najbardziej intensywnym zapachu na świecie – do tego stopnia, że wiele linii lotniczych zakazuje wnoszenia jej na pokład. Oczywiście nie każdy Szwed jada surströmming, podobnie jak nie każdy Polak lubi bigos czy pierogi.
2. Wszyscy Szwedzi to niebieskoocy blondyni – „nie wygląda jak Szwed”, zdarza nam się powiedzieć podczas oglądania meczu piłki nożnej. Wynika to z popularnego stereotypu, że wszyscy Szwedzi są niebieskookimi blondynami, co jest oczywiście nieprawdą.
3. Wszyscy Szwedzi kochają ABBĘ – choć jest to bez wątpienia najpopularniejszy szwedzki zespół, nie każdy Szwed pała do niego uczuciem. Podobnie jak nie każdy Polak kibicuje polskim wykonawcom na Eurowizji czy uwielbia Marylę Rodowicz.
4. Typowy Szwed jeździ Volvo – może było tak 50 czy 60 lat temu, lecz dziś na szwedzkich drogach znajdziemy najróżniejsze marki samochodów. Warto wiedzieć, że od 2010 roku właścicielem Volvo jest chiński koncern Geely, dlatego marka ta nie jest już tak szwedzka jak kiedyś.
5. Szwedzi codziennie jedzą klopsiki – słynne szwedzkie köttbullar na co dzień można znaleźć jedynie w restauracjach IKEA. Choć potrawa ta cieszy się dużą popularnością, Szwedzi równie często jadają łososia i inne potrawy.
6. Szwedzi są powściągliwi – mówi się, że szwedzka powściągliwość znika po alkoholu i wtedy, gdy narodowa drużyna dobrze radzi sobie w rozgrywkach sportowych. Na co dzień Szwedzi nie są jednak nadmiernie wylewni i nie wtrącają się w sprawy sąsiadów.
7. Szwedzi lubią płacić podatki – podobnie jest w Norwegii i Danii, ponieważ w państwach opiekuńczych wysokie podatki bezpośrednio przekładają się na lepsze usługi i świadczenia socjalne.
8. IKEA i H&M znajdują się w każdym mieście – może i jest to prawda, ale wystarczy spojrzeć na polskie miasta: czy nie znajdziemy tych sklepów na każdym kroku? W Polsce działa obecnie 11 sklepów IKEA i blisko 200 sklepów H&M.

-> Ten temat poruszamy również tu: Jacy tak naprawdę są Szwedzi? Różnice kulturowe i stereotypy o Szwedach <-

Stereotypy o Norwegach

W Norwegii odpowiednikiem naszego Jana Kowalskiego jest Ola Nordmann (lub jego żeńska wersja Kari Nordmann). Jakie stereotypy krążą o Norwegach i co uznawane jest za typisk norsk, czyli typowo norweskie?

1. Wszyscy Norwegowie słuchają black metalu – choć Norwegia to ojczyzna wielu wybitnych zespołów black metalowych (np. Darkthrone, Mayhem, Emperor), nie każdy Norweg po powrocie z pracy odpala metalową playlistę. Dużą popularnością w Norwegii cieszą się także folk, pop, rock czy country.
2. Każdy Norweg ma swoją hytte – chodzi oczywiście o słynny drewniany domek położony na wsi, w lesie lub w górach. Według danych sprzed kilku lat, udostępnionych przez norweski dziennik „Dagsavisen”, w Norwegii znajduje się ponad 400 tysięcy hytter (przy ok. 5,5 mln mieszkańców), co jest naprawdę imponującym wynikiem. Norwegowie chętnie spędzają w nich weekendy i święta, uciekając od zgiełku miasta.
3. W Norwegii zima trwa przez cały rok – jest to oczywiście nieprawda. Choć kraje skandynawskie z reguły kojarzą nam się z zimnem i ciemnością, temperatura na południu jest z reguły zbliżona do tej panującej w Polsce. Zupełnie inaczej sytuacja wygląda na północy, ale nawet w leżącym za kołem podbiegunowym Tromsø temperatura w lipcu może osiągać 15°C.
4. Norwegom nigdy nie jest zimno – w Norwegii panuje przekonanie, że „nie ma złej pogody, są tylko złe ubrania”. Przyzwyczajeni do niskich temperatur Norwegowie radzą sobie z zimnem lepiej niż turyści, pamiętając o tym, by ubierać się odpowiednio do pogody.
5. Norwegowie wszędzie chodzą na nartach – choć większość Norwegów umie poruszać się na nartach, nie oznacza to oczywiście, że bez przerwy z nich korzystają. Równie dużą popularnością cieszą się piesze wędrówki czy rowerowe wycieczki.
6. Niedźwiedzie polarne to norma na norweskich ulicach – nie jest to prawda, a niedźwiedzie polarne można spotkać jedynie na Svalbardzie, który leży na Oceanie Arktycznym, ok. 800 km na północ od Norwegii kontynentalnej.
7. Każdy Norweg jest bogaty – Norwegia to państwo opiekuńcze, które wzbogaciło się na wydobyciu ropy naftowej. To prawda, że kraj zapewnia bardzo dobre zaplecze socjalne swoim mieszkańcom, jednak tak jak w każdym państwie jedni są bogaci, a inni biedni. Stereotyp ten może wynikać z faktu, że życie w Norwegii jest drogie, choć ceny są proporcjonalne do norweskich zarobków.

Stereotypy o Duńczykach

Czy Duńczycy są naprawdę tak szczęśliwi jak twierdzą publikacje na temat hygge? I czy mieszkańcy Danii do dziś kierują się prawem Jante? Sprawdźmy to.

1. Każdy Duńczyk to patriota – w Polsce flagę narodową wywieszamy kilka razy w roku, najczęściej z okazji Dnia Niepodległości i innych świąt państwowych. Duńską flagę Dannebrog można natomiast znaleźć na każdym kroku: także na tortach urodzinowych, masztach przed domami czy lotniskach. Nie ulega wątpliwości, że Duńczycy są dumni ze swojego kraju i uwielbiają to okazywać. Warto też zauważyć, że duńska flaga jest uznawana za jedną z najstarszych na świecie.
2. Duńczycy są powściągliwi – można to powiedzieć o wszystkich narodach skandynawskich, zwłaszcza jeśli porównamy je do słynących ze swojej otwartości Amerykanów. Duńczycy, podobnie jak Szwedzi czy Norwegowie, cenią prywatną przestrzeń i nie przepadają za small talkiem. Z drugiej strony są również pomocni i uwielbiają otaczać się ludźmi, najlepiej przyjaciółmi i rodziną.
3. Duńczycy nie lubią się wyróżniać – w Skandynawii znane jest tzw. prawo Jante, które zapisał Aksel Sandemose w swojej książce „Uciekinier przecina swój ślad” (1933). Prawo to skupia się na tym, by nie myśleć, że jest się lepszym od innych. Choć obecnie prawo Jante budzi mieszane uczucia, chwalenie się swoimi osiągnięciami nie jest zbyt przychylnie odbierane.
4. Szczęśliwy jak Duńczyk – Duńczycy, tak jak Norwegowie i Szwedzi, od lat zajmują wysokie pozycje w rankingach najszczęśliwszych narodów świata. Dużą popularnością na całym świecie cieszy się też hygge, duńska filozofia szczęścia, która skupia się na spędzaniu czasu w przyjemny sposób, wspólnie z bliskimi.
5. Skandynawowie nie rozumieją Duńczyków – za najłatwiejszy uznawany jest norweski, a największe wyzwanie dla obcokrajowców (i innych Skandynawów) stanowi rzeczywiście duński. Zapis słów norweskich i duńskich jest niekiedy bardzo podobny, jednak problem sprawia charakterystyczna wymowa.

Żarty o Skandynawach

Stereotypy rozprzestrzeniają się głównie wśród mieszkańców krajów pozaskandynawskich. Z kolei sami Skandynawowie śmieją się z siebie nawzajem. Podobnie jak w Polsce swego czasu dużą popularnością cieszyły się żarty o Polaku, Niemcu i Rusku, tak również w Skandynawii nie brakuje kawałów o mieszkańcach sąsiednich krajów. W większości przypadków żarty te mają ukazywać głupotę sąsiadów i należy oczywiście brać je z przymrużeniem oka.

Oto kilka z nich:

Dwaj Szwedzi wybrali się zimą na wędkowanie. Choć łowią już od kilku godzin, nie mogą nic złapać. Niedaleko siedzi dwóch Norwegów, którzy radzą sobie znacznie lepiej i raz za razem łowią rybę. Jeden ze Szwedów podchodzi do Norwega i pyta, jak to robią. Po uzyskaniu odpowiedzi wraca do swojego towarzysza i wykrzykuje: „Już wiem! Trzeba wyrąbać dziurę w lodzie!”.

Norweg idzie do kina i kupuje bilet. Po chwili wraca i kupuje kolejny. Sytuacja powtarza się jeszcze kilka razy. W końcu kasjerka pyta: „Dlaczego ciągle wracasz i kupujesz nowy bilet?”, na co Norweg odpowiada: „Za każdym razem, jak próbuję przejść, facet przy drzwiach drze mój bilet na pół!”.

Szwedzi sądzą, że w ich kraju wszystko jest lepsze niż w Danii: szkolnictwo, medycyna, kultura. Tylko jedna rzecz jest lepsza u Duńczyków: sąsiedzi.

Być może w każdym stereotypie jest ziarno prawdy, ale najlepiej wyrobić sobie własną opinie. Dlatego nie czekaj i sprawdź nasze rejsy promem do Szwecji!