Skandynawskie rodziny królewskie

Nie ulega wątpliwości, że brytyjska rodzina królewska jest najsłynniejszą monarchią na świecie – trudno bowiem znaleźć osobę, która nigdy w życiu nie słyszała o królowej Elżbiecie czy księżnej Dianie. W Europie funkcjonuje jednak znacznie więcej państw, w których do dziś obowiązuje monarchia: zaliczamy do nich między innymi wszystkie kraje skandynawskie. Czy wiesz, kto rządzi w Szwecji, Danii i Norwegii? Jeśli nie, zapraszamy do lektury!

Szwedzka rodzina królewska

Szwecja, podobnie jak Wielka Brytania, jest monarchią parlamentarną. Oznacza to, że głową państwa jest monarcha, który współdzieli władzę z parlamentem, a oba podmioty mają ściśle określone uprawnienia. W ramach monarchii parlamentarnej obowiązuje zasada rex regnat, sed non gubernat – „król panuje, ale nie rządzi”. Jest to rodzaj monarchii konstytucyjnej, która w znaczącym stopniu ogranicza władzę króla.

Jak to wygląda w praktyce? Mimo że król jest głową państwa, ma on niewielkie uprawnienia, które przez lata stopniowo tracił na rzecz organów państwowych. Formalnie należy do niego władza wykonawcza, a do kompetencji króla możemy zaliczyć:

• reprezentowanie Szwecji,
• otwieranie sesji Riksdagu, czyli parlamentu Królestwa Szwecji,
• wręczanie Nagrody Nobla (z wyjątkiem Pokojowej Nagrody Nobla),
• kierowanie rad, zachęt i ostrzeżeń do parlamentu.

Jako że w 2000 roku nastąpił rozdział kościoła od państwa, król Szwecji nie jest już głową kościoła szwedzkiego. Monarcha nie pełni również funkcji zwierzchnika sił zbrojnych, nie wyznacza premiera i nie zatwierdza nominacji ministrów.

-> Może Cię zainteresować: Królowie na kolanach, czyli szwedzka opera <-

Dynastia Bernadotte

Od 1818 roku dynastią panującą w Szwecji jest dynastia Bernadotte. Należy do niej obecny król Szwecji, Karol XVI Gustaw (ur. 1946), który na tronie zasiadł w 1973 roku. Karol XVI Gustaw jest najdłużej panującym szwedzkim monarchą w historii. Jego żoną, a zarazem królową Szwecji, jest Sylwia Sommerlath – niemiecka tłumaczka, którą monarcha poznał podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium. Para królewska ma troje dzieci:Wiktorię, Karola Filipa i Magdalenę.

Następczynią tronu Szwecji jest Wiktoria (ur. 1977), księżna Västergötlandu. Jej dzieci, Stella i Oskar, których ojcem jest Daniel Westling, zajmują drugie i trzecie miejsce w linii sukcesji do szwedzkiego tronu. Urodziny księżniczki koronnej są hucznie obchodzone na szwedzkiej wyspie Olandii i znane jako Victoriadagen. Wiktoria Bernadotte bywa nazywana „matką chrzestną Europy”, gdyż ma aż 18 chrześniaków, w tym księcia Danii, księżniczkę Holandii i księżniczkę Norwegii.

Młodszy brat Wiktorii, książę Värmlandu Karol Filip (ur. 1979), jest czwarty w linii sukcesji do szwedzkiego tronu. Co ciekawe, aż do 1979 roku szwedzkie prawo sukcesyjne dawało pierwszeństwo mężczyznom, dlatego Karol Filip przez 7 miesięcy był następcą tronu. Po wejściu w życie nowego prawa następczynią tronu została jego starsza siostra, Wiktoria. Karol Filip bywa nazywany „najprzystojniejszym księciem na świecie”. Razem z modelką Zofią Hellqvist ma trzech synów: Aleksandra, Gabriela i Juliana.

Najmłodszą córką szwedzkiej pary królewskiej jest Magdalena (ur. 1982), księżna Hälsinglandu i Gästriklandu, która zajmuje ósme miejsce w linii sukcesji do tronu. Jej mężem jest amerykański biznesmen Christopher O’Neill, z którym księżniczka ma troje dzieci: Eleonorę, Mikołaja i Adriannę.

Czy wiesz, że dynastia Bernadotte jest powiązana z Wiktorią Hanowerską, brytyjską królową, która rządziła w latach 1837-1901? Oznacza to, że następcy tronu szwedzkiego zajmują również odległe miejsca w linii sukcesji do tronu brytyjskiego.

Gdzie mieszka szwedzka rodzina królewska?

Oficjalną rezydencją króla Szwecji jest Pałac Królewski w Sztokholmie, który znajduje się na wyspie Stadsholmen, w dzielnicy Gamla stan. Budowę Kungliga slottet rozpoczęto w 1967 roku, a budynek oddano do użytku rodziny królewskiej w 1754 roku. Pierwszym monarchą, który zamieszkał w Pałacu, był król Adolf Fryderyk.

Choć Kungliga Slottet jest oficjalną rezydencją monarchów szwedzkich, rodzina królewska mieszka w Pałacu Drottningholm na wyspie Lovön, na przedmieściach Sztokholmu. Renesansowy pałac zbudowano pod koniec XVII wieku, a w jego okolicy znajduje się przepiękny ogród barokowy. Rezydencja została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a jej znaczna część jest udostępniana zwiedzającym. W języku polskim nazwa drottningholm oznacza „wyspę królowej”. Ta historyczna nazwa nawiązuje do Katarzyny Jagiellonki, dla której Jan III Waza rozkazał wybudować pałac. Budowla spłonęła jednak w pożarze w 1661 roku – na jej miejscu stanął obiekt, który jest dziś domem szwedzkich monarchów.

Rodzina królewska w Danii

Dania, podobnie jak Norwegia, jest monarchią konstytucyjną, co oznacza, że władcy tych krajów mają nieco więcej uprawnień niż król Szwecji. Monarchowie Danii i Norwegii są głowami swoich państw, lecz mają ograniczone kompetencje w zakresie władzy ustawodawczej i wykonawczej – ich uprawnienia są zapisane w konstytucji. W przeciwieństwie do monarchii parlamentarnej w jej konstytucyjnej odmianie władza nie przechodzi w całości przez parlament, a monarcha ma dowolność w wybieraniu ministrów. Władzę ustawodawczą w Danii sprawuje jednoizbowy parlament Folketing. Warto zauważyć, że Dania to najstarsza europejska monarchia, w której zachowano ciągłość dziedziczenia władzy.

Odwiedź duńską rodzinę królewską dzięki naszej ofercie dla grup: Odwiedziny u Hamleta i w Królewskiej Kopenhadze

Królowa Małgorzata II

Głową państwa duńskiego jest królowa Małgorzata II (ur. 1940), która sprawuje władzę od 1972 roku. Królowa Danii wywodzi się z dynastii Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, podobnie jak norweska rodzina królewska. Mężem Małgorzaty II był francuski dyplomata Henryk de Laborde de Monpezat, który zmarł w 2018 roku. Para królewska wydała na świat dwóch synów: Fryderyka i Joachima.

Hrabia Monpezat, Fryderyk Glücksburg (ur. 1968), to następca tronu duńskiego. Jego żoną jest Australijka Maria Donaldson, którą Fryderyk poznał podczas Igrzysk Olimpijskich w Sydney. Książę koronny ma czworo dzieci: Chrystiana, Izabelę, Wincentego i Józefinę.

Młodszy brat Fryderyka, Joachim Glücksburg (ur. 1969), również nosi tytuł hrabiego Monpezat. Joachim był dwukrotnie zamężny. Jego pierwszą żoną była Aleksandra Manley, z którą książę Danii ma dwóch synów: Mikołaja i Feliksa. Obecną żoną Joachima jest pochodząca z Francji Maria Cavallier, która urodziła mu dwoje dzieci: Henryka i Atenę. Ślub z duńskim księciem wiązał się dla Marii z koniecznością wstąpienia do kościoła luterańskiego Danii oraz przyjęciem obywatelstwa duńskiego.

Gdzie mieszka duńska rodzina królewska?

Oficjalną rezydencją duńskiej rodziny królewskiej jest Pałac Amalienborg w Kopenhadze. Duńscy monarchowie najczęściej korzystają z niego zimą, dlatego też bywa nazywany zimową rezydencją królewską. W Amalienborg przyszła na świat obecna królowa Danii, Małgorzata II, a pałac służy jako rezydencja duńskich monarchów od 1794 roku.

Nazwa pałacu pochodzi od imienia królowej Zofii Amelii, która w XVII wieku zleciła budowę letniego pałacu z ogrodem dokładnie w tym samym miejscu. Pałacyk spłonął w 1689 roku, a budowa Amalienborg rozpoczęła się ponad 50 lat później. Ówczesny król Danii przeniósł się do niego wraz z rodziną w 1794 roku. Miało to miejsce tuż po pożarze dotychczasowego zamku królewskiego Christiansborg, który obecnie jest siedzibą duńskiego parlamentu.

Norweska rodzina królewska

Norwegia jest monarchią konstytucyjną, podobnie jak Dania, o czym pisaliśmy powyżej. Konstytucja daje królowi norweskiemu dużą władzę – pozwala mu wybierać Radę Państwa, korzystać z prawa łaski, mianować urzędników cywilnych, wojskowych i kościelnych, egzekwować podatki i sprawować władzę nad siłami lądowymi i morskimi jako naczelny dowódca. W praktyce władzę wykonawczą sprawuje Storting, czyli jednoizbowy parlament norweski na czele z premierem.

Król Harald V

Obecnie panujący monarcha, król Harald V (ur. 1937), wywodzi się z dynastii Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, która panuje również w Danii. Monarcha zasiadł na norweskim tronie w 1991 roku – jako pierwszy władca od 567 lat, który urodził się na norweskiej ziemi. Żoną Haralda jest królowa Sonja Haraldsen, z którą ma dwoje dzieci: Martę Ludwikę i Haakona Magnusa. Przewodniczący Norweskiego Komitetu Noblowskiego w obecności króla i królowej wręcza Pokojową Nagrodę Nobla – uroczystość odbywa się 10 grudnia w Oslo i jest to jedyna nagroda noblowska przyznawana przez Norwegów.

Marta Ludwika (ur. 1971), mimo że jest najstarszym dzieckiem pary królewskiej, zajmuje dopiero czwarte miejsce w linii sukcesji do norweskiego tronu. Wszystko ze względu na prawo sukcesyjne, które dopiero od 1990 roku pozwala przejąć tron najstarszemu potomkowi władców, niezależnie od płci. Zmiana prawa nie zmieniła jednak statusu księżniczki. Marta Ludwika była zamężna z norweskim pisarzem Arim Behnem, z którym ma trzy córki: Maud, Leah i Emmę. Obecnie księżniczka jest zaręczona z czarnoskórym szamanem z USA. Popularny w Hollywood Durek Verrett słynie ze znanych przyjaciółek (m.in. Gwyneth Paltrow) i prowadzenia kontrowersyjnych seansów spirytystycznych.

Następcą norweskiego tronu jest młodszy brat Marty Ludwiki, Haakon Magnus (ur. 1973). Żona księcia to Mette-Marit Tjessem Høiby, z którą następca tronu ma dwoje dzieci: Ingrid Alexandrę i Sverre Magnusa. Mette-Marit ma także syna z poprzedniego związku, Mariusa. Księżna koronna Norwegii cierpi na samoistne włóknienie płuc, a w chwili diagnozy w 2018 roku lekarze dawali jej 2-5 lat życia.

Gdzie mieszka norweska rodzina królewska?

Siedzibą monarchów jest Pałac Królewski w Oslo, gdzie mieszkają król i królowa Norwegii. Monumentalna budowla znajduje się w centrum Oslo, na końcu Karl Johans gate. To właśnie to miejsce stanowi jedną z głównych atrakcji obchodów Dnia Konstytucji 17 maja – uczestnicy uroczystości mogą na własne oczy zobaczyć rodzinę królewską, która pozdrawia poddanych z pałacowego balkonu. Pałac Królewski w Oslo został oddany do użytku w 1849 roku przez króla Oskara I. W sezonie letnim obiekt jest otwarty dla odwiedzających. Norweska rodzina królewska ma do dyspozycji również inne posiadłości, w tym Stiftsgården w Trondheim, Gamlehaugen w Bergen i Leedal w Stavanger.