Skandynawia jest kobietą

Równouprawnienie jest niezwykle ważnym słowem w Skandynawii. Tamtejsze kobiety odważnie walczą o swoje prawa i zajmują wiele ważnych stanowisk. W Danii rządzi królowa Małgorzata II, w Norwegii przez 8 lat w fotelu premiera zasiadała Erna Solberg, a szwedzka księżniczka koronna Wiktoria w przyszłości zajmie tron po swoim ojcu. Kobiety są też oczywiście obecne w skandynawskiej kulturze, a wiele z nich odniosło międzynarodowy sukces. Poznaj 11 inspirujących kobiet z Północy!

Astrid Lindgren (1907-2002)

Nie było takiej opcji, żeby rozpocząć to zestawienie od innego nazwiska. Najsłynniejsza skandynawska autorka książek dla dzieci, twórczyni „Dzieci z Bullerbyn”, „Braci Lwie Serce” i „Pippi Långstrump”, znajduje się wśród 20 najczęściej tłumaczonych pisarzy na świecie. To właśnie ona pokazała dziewczynkom, że nie muszą być grzeczne i posłuszne, lecz mogą wspinać się na drzewa, podróżować i wyrażać własne zdanie. W wieku 17 lat jako pierwsza w mieście obcięła włosy na krótko, a zadebiutowała dopiero jako 37-latka. Jej historia pokazuje, że warto iść własną drogą i zachować pogodę ducha.

Tove Jansson (1914-2001)

Choć zasłynęła jako twórczyni Muminków, Jansson w pierwszej kolejności była malarką. Jest ona również autorką licznych opowiadań dla dorosłych, które można przeczytać po polsku. Sama Tove nigdy nie miała dzieci, chodzą też słuchy, że wcale ich nie lubiła. Przez 40 lat żyła w związku z inną kobietą, Tuulikki Pietila, choć do 1971 roku homoseksualizm był w Finlandii karany. Ojciec Tove był słynnym rzeźbiarzem, a młoda Jansson pozowała mu do prac, które można dziś znaleźć w Helsinkach (np. fontanna Lek II / Vattennymfer w parku Esplanadi). Mimo że urodziła się i zmarła w stolicy Finlandii, Jansson tworzyła w języku szwedzkim.

-> Więcej o Tove Jansson przeczytasz tu: Tove Jansson – nie tylko Mama Muminków <-

Selma Lagerlöf (1858-1940)

Szwedka Selma Lagerlöf była pierwszą kobietą, która otrzymała literacką Nagrodę Nobla – „w hołdzie wielkiemu idealizmowi, błyskotliwej wyobraźni i duchowej przenikliwości, które wyróżniają jej utwory”. Niedawno w Polsce ukazała się jej biografia pt. „Selma Lagerlöf. Nowoczesna Szwedka” autorstwa Anny Nordlund i Bengta Wanseliusa, dzięki której możemy dowiedzieć się czegoś więcej o tej niezwykłej pisarce, feministce i działaczce społecznej. Lagerlöf walczyła o prawa kobiet, a jej życiową partnerką była Sophie Elkan, z którą przeżyła 25 lat.

Ingrid Bergman (1915-1982)

Jedna z najsłynniejszych Szwedek znalazła się na czwartym miejscu listy największych aktorek wszech czasów stworzonej przez American Film Institute. Mimo podobieństwa w nazwiskach nie była spokrewniona z reżyserem Ingmarem Bergmanem. Zagrała w ponad 40 filmach, a najsłynniejszym z nich jest chyba kultowa „Casablanca”. Otrzymała trzy Oscary: dwa za najlepszą rolę pierwszoplanową w filmach „Gasnący płomień” (1944) i „Anastazja” (1956) oraz jeden za najlepszą rolę drugoplanową w „Morderstwie w Orient Expressie” (1974). Po raz ostatni na ekranie mogliśmy ją oglądać w roli izraelskiej premier Goldy Meir w „A Woman Called Golda” (1982). Zmarła na raka piersi 29 sierpnia, w swoje 67 urodziny.

Greta Garbo (1905-1990)

Szwedzka gwiazda kina niemego i jedna z najbardziej znanych aktorek na świecie pojawiła się w Hollywood w 1925 roku, a już w wieku 36 lat zrezygnowała z kariery. Tak naprawdę nazywała się Greta Lovisa Gustafsson i do dziś pozostaje jedną z najbardziej tajemniczych aktorek wszech czasów. Unikała wywiadów, czym zasłużyła sobie na miano „królowej lodu”. Była trzykrotnie nominowana do Oscara, lecz dopiero w 1955 roku otrzymała honorową statuetkę za całokształt pracy aktorskiej. W słynnych „Ludziach w hotelu” Garbo wygłosiła kwestię „Chcę być sama”, która do dziś uznawana jest za jej motto – w 1941 roku zakończyła przygodę z kinem i już nigdy nie zobaczyliśmy jej na ekranie. Podobno źle znosiła upływ czasu, który odbijał się na jej pięknej twarzy, a dzięki swojej decyzji w naszej pamięci na zawsze pozostanie młoda. W 1951 roku Garbo przyjęła amerykańskie obywatelstwo i pozostała w Stanach do końca życia.

Aurora (ur. 1996)

Jedna z najbardziej rozpoznawanych norweskich piosenkarek ma na koncie 4 albumy i wiele popularnych hitów. Już w wieku 6 lat nuciła własne melodie, a pierwsze teksty zaczęła tworzyć jako 9-latka. Wystarczy obejrzeć dowolne nagranie na żywo, by przekonać się, że Aurora nie jest zwykłą piosenkarką – to artystka z krwi i kości, która dogłębnie przeżywa każdy dźwięk. Wspaniałe są też wywiady z Aurorą, która mimo wejścia w dorosłość zachowała dziecięcą wrażliwość i życzliwość. Jej twórczość spodoba się zarówno miłośnikom radiowych przebojów, jak i tym, którzy w muzyce szukają czegoś więcej.

-> Przeczytaj również o szwedzkiej piosenkarce Tove Lo: Tove Lo – kim jest „najsmutniejsza dziewczyna w Szwecji”? <-

Księżniczka Wiktoria (ur. 1977)

Wiktoria Bernadotte, czyli szwedzka księżniczka koronna, to jedna z najbardziej uwielbianych kobiet w Szwecji. Nazywana „matką chrzestną Europy”, ma chrześniaków w wielu europejskich rodzinach królewskich. Co roku 14 lipca, w dniu urodzin księżniczki, na szwedzkiej Olandii hucznie obchodzony jest Victoriadagen, czyli Dzień Wiktorii. Szwedzi kochają księżniczkę, co potwierdza badanie przeprowadzone przez Demoskop na zlecenie gazety „Expressen” – aż 48% Szwedów jest za abdykacją króla i koronacją Wiktorii. Księżniczka jest też zaangażowana społecznie – poparła między innymi ruch #MeToo.

Camilla Läckberg (ur. 1974)

Królowa skandynawskich kryminałów ma na koncie już 30 książek dla dorosłych i dzieci. Z wykształcenia jest ekonomistką, a swój warsztat pisarski kształciła podczas… kursu pisania kryminałów. Prywatnie Läckberg jest mamą czwórki dzieci i uwielbia gotować – w jej bibliografii znajdziemy dwie książki kucharskie! Kryminały Szwedki przełożono na ponad 40 języków, lecz Camilla nie poprzestaje na twórczości literackiej – zajmuje się również sprzedażą biżuterii i ubrań dla kobiet w ciąży.

Greta Thunberg (ur. 2003)

Choć świat poznał ją jako zaangażowaną społecznie 15-latkę, najmłodsza kobieta w tym zestawieniu skończyła już 20 lat. W 2018 roku Greta rozpoczęła swój słynny strajk, którego celem było zwrócenie uwagi świata na zmiany klimatyczne. Znana z emocjonujących przemówień, jest uważana za przywódczynię młodego pokolenia, które walczy o lepszą przyszłość. Dzięki ujawnieniu postawionych jej diagnoz Greta jest również głosem osób z zespołem Aspergera, ADHD, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi i mutyzmem wybiórczym. Nastolatka, której zachowanie bywa niekiedy odbierane jako „odbiegające od normy”, od lat spotyka się z hejtem, co jednak nie przeszkadza jej w kontynuowaniu założonej misji.

Mari Boine (ur. 1956)

Jedna z najbardziej znanych piosenkarek w Norwegii urodziła się w gminie Karasjok, na północy kraju. Tereny te znane jako Laponia zamieszkują Saamowie (Lapończycy), do których zalicza się Boine. Naród ten przez lata doświadczał licznych represji ze strony Norwegów, a w domu Boine nie pozwalano mówić po saamsku i kultywować tamtejszych tradycji. Dopiero jako dorosła kobieta Mari postanowiła zawalczyć o swoją tożsamość, a jej muzyka jest inspirowana saamskim folklorem. Charakterystycznym elementem jej twórczości jest joik, czyli rodzaj ludowego śpiewu Saamów. Joikującą Mari można usłyszeć w niemal każdej piosence artystki. Boine wzięła też udział w projekcie „Unsongs” realizowanym przez norweskiego muzyka Moddiego. W utworze „The Shaman and the Thief” Boine wcieliła się w postać saamskiego szamana (noaidi), który wdaje się w potyczki słowne z chrześcijańskim księdzem – piosenka ukazuje saamsko-norweskie relacje, które przez lata pozostawały bardzo napięte.

Marit Bjørgen (ur. 1980)

Skandynawskie kobiety odnoszą też liczne sukcesy w sporcie, a swego czasu nazwisko Marit Bjørgen nie schodziło z nagłówków gazet – była przecież główną rywalką Justyny Kowalczyk. Słynna norweska biegaczka narciarska jest najbardziej utytułowaną sprinterką w historii Pucharu Świata i wielokrotną medalistką igrzysk olimpijskich. W jej kolekcji znajdują się między innymi cztery Puchary Świata, trzy Małe Kryształowe Kule w klasyfikacji dystansowej i pięć Małych Kryształowych Kul w klasyfikacji sprinterskiej. Jej historia jest też bardzo ważna dla sportowców chorujących na astmę – dzięki niej lek Symbicort został usunięty z listy środków dopingujących i jego stosowanie w dawkach terapeutycznych jest obecnie legalne.

-> A jak wygląda kwestia równouprawnienia na rynku pracy? Przeczytaj: Kobieta na szwedzkim rynku pracy <-