Norweskie okręgi i ich atrakcje

Norwegia zajmuje obszar o powierzchni 385 207 km², a jej terytorium jest podzielone na 15 okręgów (fylker), w których znajduje się łącznie 357 gmin (kommuner). Podział administracyjny Norwegii ulegał zmianie na przestrzeni lat, a obecny obowiązuje od 1 stycznia 2024 roku i jest efektem częściowego wycofania reformy administracyjnej z 2017 roku, która wówczas zredukowała liczbę okręgów do jedenastu. Przyjrzyjmy się norweskim okręgom i ich największym atrakcjom, zaczynając od tych najbardziej wysuniętych na południe.

Rogaland (9 377,10 km²)

Okręg Rogaland leży w południowo-zachodniej Norwegii, a siedzibą władz i największym miastem jest Stavanger. Na terenie okręgu znajduje się wiele muzeów, m.in. Muzeum Archeologiczne w Stavanger, Muzeum Morskie w Stavanger, Muzeum Konserw w Stavanger czy The Viking Planet w Haugesund. Na terenie Rogaland znajdziemy również słynny fiord Lysefjord, wzdłuż którego leżą Preikestolen i Kjerag. Inne atrakcje to między innymi arboretum Rogaland Arboret na obrzeżach Sviland, Solspeilet (tzw. norweskie Stonehenge) w pobliżu Jørpeland i park rozrywki Kongeparken w Ålgård.

Agder (16 434,12 km²)

Agder to okręg najbardziej wysunięty na południe, którego stolicą i największym miastem jest Kristiansand. Region słynie z pięknych plaż, takich jak Bystranda w Kristiansand. Podczas pobytu warto również odwiedzić Muzeum Sztuki Kunstilo w Kristiansand, Risør Akvarium w Risør, Muzeum Historii Naturalnej i Ogród Botaniczny Uniwersytetu w Agder w Kristiansand, ogród zoologiczny Den Lille Dyrehage w Sundebru czy zrekonstruowaną wioskę wikingów Bronseplassen w Høvåg, która jest otwarta od maja do sierpnia.

Telemark (15 298,16 km²)

Siedzibą władz okręgu i największym miastem w Telemarku jest Skien, gdzie znajduje się aż 8 rezerwatów przyrody. Na uwagę zasługują również Muzeum Henryka Ibsena, który do 16. roku życia mieszkał w Skien, neogotycki kościół w Skien z 1894 roku, ruiny średniowiecznego kościoła Kapitelberget oraz kamienny kościół w Gjerpen. Na terenie Telemarku znajduje się również największy z 28 norweskich kościołów klepkowych, czyli kościół klepkowy w Heddal. Telemark ma najwięcej budynków średniowiecznych w Norwegii – wśród nich znajdziemy m.in.  kościół w Kviteseid, kościół w Seljord, kościół w Bø, a także kościół klepkowy w Eidsborg.

Vestfold (2 167,65 km²)

Warto odwiedzić ten niewielki okręg ze względu na doskonałą lokalizację (blisko Oslo i granicy ze Szwecją) oraz przepiękne krajobrazy. Vestfold leży na zachód od Oslofjord, a ponad połowę regionu pokrywają lasy.  Archipelag Vestfold składa się z ponad 500 dużych i małych wysp, a na terenie okręgu znajduje się Park Narodowy Færder. Stolicą i największym miastem Vestfold jest Tønsberg, jedno z najstarszych miast w Norwegii. Region ten jest szczególnie znany z dużej liczby kurhanów z epoki brązu (np. Oseberghaugen w Slagendalen) i znaczących znalezisk statków wikingów.  W Larvik znajduje się największy las bukowy w Norwegii.

Østfold (4 004,2 km²)

Tuż przy południowej granicy ze Szwecją znajduje się okręg Østfold, którego stolicą jest Sarpsborg, a największym miastem Fredrikstad. Na zachodnim krańcu regionu leży Oslofjord, a po jego wschodniej stronie znajdziemy Park Regionalny Haldenkanalen. Na terenie okręgu Østfold mieści się kilka zabytkowych fortyfikacji, takich jak Twierdza Fredrikstad, Fort Høytorp, Twierdza Fredriksten, Fort Isegran czy Fort Kongsten. Polecamy także lokalne muzea, m.in. Folkenborg Museum w Mysen, The Old Town Model Train Center we Fredrikstad czy Muzeum Historii we Fredrikstad.

Oslo (454,12 km²)

Oslo to nie tylko stolica Norwegii, lecz również najmniejszy okręg w kraju. Jest to bez wątpienia najchętniej odwiedzany przez turystów region, bez względu na porę roku. Do najpopularniejszych atrakcji w Oslo zaliczamy Pałac Królewski, Twierdzę Akershus, Norweskie Muzeum Ludowe, Muzeum Łodzi Wikingów, Katedrę, Ratusz, Muzeum Muncha i Muzeum Narodowe. Oslo ma również szeroką ofertę kulturalną i kulinarną, a przeciwieństwie do innych stolic zapewnia wiele terenów zielonych, w których można odpocząć od zgiełku miasta, np. Park Vigelanda, Park Pałacowy, St. Hanshaugen, Bygdøy czy Ekebergsletta.

Akershus (5 894,47 km²)

Nazwa okręgu pochodzi oczywiście od słynnej Twierdzy Akershus, która jest jedną z największych atrakcji Oslo. Władze regionu mają swoją siedzibę w Oslo, a największym miastem Akershus jest Sandvika. Do popularnych atrakcji okręgu należą Kościół w Høvik, park rozrywki Tusenfryd w Vinterbro (największy w Norwegii), Muzeum Kistefos w Jevnaker, Muzeum Lotnictwa Wojskowego w Gardermoen, Akwarium w Drøbak i Park pamięci Trandumskogen w Mogreina.

Buskerud (14 693,87 km²)

Na zachód od Oslo leży okręg Buskerud z siedzibą w Drammen. Na terenie okręgu znajduje się wiele obszarów chronionych, w tym częściowo Park Narodowy Hardangervidda. Popularne atrakcje na terenie Buskerud to m.in. Park dziedzictwa kulturowego w Veien, Muzeum Górnictwa w Kongsberg, Muzeum Kjerraten w Åsa, punkt widokowy Spiralen w Drammen, kościół Bragernes w Drammen i Aass Brewery w Drammen, czyli najstarszy browar w Norwegii (1834).

Vestland (33 870,99 km²)

Okręg Vestland leży na zachodnim wybrzeżu Norwegii, a jego największym miastem i siedzibą władz jest Bergen. W tym regionie znajdziemy wiele długich i dużych fiordów, m.in. Sognefjord (najdłuższy i najgłębszy fiord w kraju) i Hardangerfjord. W Vestland leży też Jostedalsbreen (największy lodowiec w Europie kontynentalnej) oraz częściowo Park Narodowy Jotunheimen. Okręg Vestland jest bogaty w obszary chronione i zabytki kultury, również takie, które zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, jak kościół klepkowy w Urnes, hanzeatyckie budynki handlowe Bryggen w Bergen czy Nærøyfjord, który znalazł się na liście wraz z leżącym w okręgu Møre og Romsdal fiordem Geirangerfjord.

Innlandet (52 072,44 km²)

Siedzibą władz i największym miastem okręgu jest Hamar, gdzie znajdziemy m.in. ruiny średniowiecznej katedry w Hamarze, będące częścią Muzeum Domkirkeodden. Chyba najbardziej znanym miastem w regionie jest Lillehammer, gdzie zlokalizowane są ciekawe obiekty, jak Dom Sigrid Undset Bjerkebæk, Muzeum Sztuki, Norweskie Muzeum Olimpijskie, Muzeum Maihaugen ze skansenem czy Norweskie Muzeum Historii Pojazdów. W mieście Lom znajdziemy natomiast jeden z 28 norweskich kościołów klepkowych.

Møre og Romsdal (14 355,62 km²)

Siedzibą okręgu jest miasto Molde, które oferuje wiele pięknych zabytków, m.in. willę z parkiem The Château, przepiękny teren rekreacyjny Moldemarka, Katedrę w Molde oraz Romsdal Museum. Największym miastem w Møre og Romsdal jest Ålesund, jedna z najbardziej malowniczych lokalizacji w kraju. Wśród największych atrakcji w regionie znajdują się fiord Geiranger, który wspólnie z fiordem Nærøyfjord został wpisany na listę UNESCO, a także Droga Trolli i Droga Atlantycka. Jeśli lubisz aktywny wypoczynek i szukasz malowniczych krajobrazów typowych dla Norwegii, koniecznie odwiedź Møre og Romsdal!

Trøndelag (42 201,59 km²)

Okręg leży w środkowej Norwegii i od wschodu graniczy ze Szwecją, a od zachodu z Morzem Norweskim. Siedzibą władz regionu są miasta Steinkjer i Trondheim – to drugie, znane niegdyś jako Nidaros, do 1217 roku pełniło funkcję stolicy wikińskiej. Warto się tu wybrać, by zobaczyć monumentalną gotycką Katedrę Nidaros z 1152 roku – jest to najważniejszy kościół w Norwegii i miejsce pochówku Olafa II Świętego. Obszar jest również bogaty pod względem krajobrazowym: na wschodzie okręgu leży Park Narodowy Blåfjella–Skjækerfjella, a w centralnej części regionu znajduje się trzeci najdłuższy fiord w Norwegii, czyli Trondheimsfjord.

Nordland (38 154,62 km²)

Okręg Nordland słynie przede wszystkim z Lofotów – archipelagu na Morzu Norweskim, który oferuje najpiękniejsze widoki w całym kraju. Nordland ma wybrzeże z wieloma fiordami, takimi jak Vestfjord, Bindalsfjord, Ranfjord, Vefsnfjord, Saltfjord, Skjerstadfjord, Folda, Tysfjord czy Ofotfjord, a w żadnym innym miejscu w Norwegii tak głębokie morze nie jest tak blisko wybrzeża. W Meløy znajdziemy drugi największy lodowiec w Norwegii – Vestre Svartisen. Stolicą regionu jest Bodø,  miasto północnego słońca, zwane również „bramą do Laponii”, które przyciąga łowców zorzy polarnej. Na terenie Nordland leży również miasto Narwik, znane z bitwy, w której podczas II wojny światowej u boku wojsk alianckich walczyli Polacy – na miejscu znajdziemy muzeum wojenne Narvik Krigsmuseum.

Troms (25 862,99 km²)

Największym miastem i siedzibą władz okręgu Troms jest Tromsø, które należy do najpopularniejszych lokalizacji do polowania na zorzę polarną. W mieście znajduje się też jedyna norweska katedra wybudowana z drewna, a zarazem jeden z największych drewnianych kościołów w całym kraju. Podczas wycieczki do Tromsø warto też się udać do Akwarium Polaria oraz wyjątkowej Katedry Arktycznej, której kształt przywodzi na myśl górę lodową. Okręg Troms zachwyca wspaniałymi widokami, a na jego terenie znajdują się aż 4 parki narodowe: Ånderdalen (Senja), Øvre Dividal (Målselv), Reisa (Nordreisa) i Rohkunborri (Bardu).

Finnmark (48 631,09 km²)

Najbardziej wysuniętym na północ norweskim okręgiem jest Finnmark, który graniczy z okręgiem Troms oraz Finlandią i Rosją. W Finnmarku mieszka najwięcej Saamów – rdzennych mieszkańców Norwegii, których tradycyjnym zajęciem jest hodowla reniferów. Szacuje się, że obecnie renifery hoduje ok. 3000 Saamów, z czego 2200 w Finnmarku. Saamowie zamieszkują głównie gminy Kautokeino i Karasjok – w tym drugim znajduje się parlament Saamów i oddział NRK Sápmi. Okręg jest zamieszkiwany też przez Kwenów, fińską mniejszość etniczną w Norwegii, a wizyta w Finnmarku to okazja, by odkryć nordycką różnorodność. Siedzibą władz regionu jest Vadsø, a największym miastem Alta – w jej okolicach odnaleziono rysunki naskalne sprzed ok. 6,2 tysiąca lat, które zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Finnmark to nie tylko świetne miejsce, by poznać kulturę Saamów, lecz także doskonała lokalizacja do obserwowania ptaków – za najlepsze obszary uznawane są Gjesværstappan, Veidnes, Hornøya, Ekkerøy i okolice latarni morskiej Slettnes. W Finnmarku istnieje też 5 parków narodowych: Seiland, Stabbursdalen, Varangerhalvøya, Anárjohka i Øvre Pasvik.