Nie tylko kryminały: skandynawska literatura obyczajowa

Trudno znaleźć osobę, która nigdy nie słyszała o Jo Nesbø, Henningu Mankellu, Stiegu Larssonie czy Camilli Läckberg. Są to autorzy skandynawskich kryminałów, którzy cieszą się popularnością na całym świecie. Literatura skandynawska to jednak nie tylko kryminały. Jeśli szukasz odskoczni od historii z dreszczykiem lub zwyczajnie masz ochotę na dobrą książkę obyczajową z Europy Północnej, koniecznie sprawdź nasze propozycje!

Karl Ove Knausgård

Urodzony w 1968 r. norweski pisarz (mieszkający w Szwecji) zasłynął monumentalną 6-tomową powieścią autobiograficzną pod kontrowersyjnym tytułem Moja walka (nor. Min kamp). W tej brawurowo przetłumaczonej przez Iwonę Zimnicką powieści autor wraca wspomnieniami do przeszłości, rozprawiając się z własnymi demonami, a przy tym zapraszając czytelnika na prawdziwą literacką ucztę. „Dla serca życie jest proste: serce bije, dopóki może. Potem się zatrzymuje” – tymi słowami rozpoczyna się tom pierwszy, w którym Knausgård snuje opowieść o życiu i śmierci swojego ojca, „świetnie funkcjonującego nauczyciela, który w wieku czterdziestu lat nagle się rozwiódł, zmienił styl życia i zaczął pić”. Kolejne tomy Norweg poświęcił tematyce dzieciństwa, pierwszych miłości i przyjaźni, początków pisarskich, studiów, marzeń i rozczarowań, wprowadzając liczne dygresje i rozliczając przeszłość, w tym najbliższe mu osoby. Nie trzeba być fanem Knausgårda, by zachwycić się jego najsłynniejszą powieścią – wystarczy miłość do bardzo dobrej literatury i chęć czytania książek, w których możemy przeglądać się jak w lustrze. Tych, których zachwyci Moja walka, zachęcamy też do sięgnięcia po serię Cztery pory roku – utrzymanej w zgoła odmiennej stylistyce, której momentami bliżej jest do prozy poetyckiej niż klasycznej powieści. Jest to hołd dla rodzicielstwa dedykowany najmłodszej córce pisarza i wzbogacony pięknymi obrazami Vanessy Baird, Anny Bjerger, Larsa Lerina oraz Anselma Kiefera.

Lars Saabye Christensen

Jeśli szukasz monumentalnych powieści skandynawskich, koniecznie sięgnij po Saabye Christensena! Urodzony w 1953 r. prozaik, poeta i dramaturg jest uznawany za jednego z najwybitniejszych współczesnych autorów norweskich. W Polsce ukazało się kilka jego książek, najwięcej nakładem Wydawnictwa Literackiego, które dba o spójną stylistykę wydań. Przygodę z Christensenem warto rozpocząć od powieści Beatlesi, która w Norwegii ukazała się w 1984 r. Jest to historia przyjaźni czterech chłopaków z Oslo, którzy wkraczają w dorosłość w rytm muzyki Beatlesów. To idealna książka na lato, z nostalgią obrazująca dzieciństwo i wszystkie pierwsze razy kształtujące życie młodego człowieka. Warto też sięgnąć po kultowego Półbrata z 2001 r., za którego Christensen otrzymał wiele prestiżowych nagród. Ta powieść przyniosła autorowi międzynarodową sławę, a spodoba się każdemu miłośnikowi skandynawskich sag i historii rodzinnych, które skupiają się wokół najważniejszych życiowych tematów. W Polsce ukazały się również powieści Odpływ, Magnes, Herman, Jubel i Ślady miasta. Ciekawostką jest, że wymieniony wyżej Karl Ove Knausgård w pierwszym tomie Mojej walki wspomina, jak w młodości zaczytywał się w Beatlesach Christensena.

-> Warto przeczytać: Mroczne kryminały i thrillery skandynawskie — ranking 10 najlepszych pozycji <-

Therese Bohman

Urodzona w 1978 r. Therese Bohman to szwedzka pisarka i dziennikarka, której książki ukazują się w Polsce nakładem Wydawnictwa Pauza, w przekładzie Justyny Czechowskiej. Jest to literatura skupiająca się na postaciach kobiecych, choć z pewnością nie możemy zaliczyć książek Bohman do powieści lekkich i przyjemnych. W swoim debiucie pt. Utonęła autorka przedstawia historię Mariny, która po rozstaniu z chłopakiem i porzuceniu kariery w Sztokholmie decyduje się odwiedzić siostrę mieszkającą z nowym partnerem. Ta książka trzyma w napięciu do ostatniej strony, wciągając czytelnika w psychologiczną grę rozgrywającą się między bohaterami. Ta druga, następna powieść Szwedki, to z kolei spojrzenie na romans z perspektywy kochanki. To również historia o podziałach klasowych, która stawia wiele niewygodnych pytań i porusza niebanalne wątki społeczne. Ostatnią książką Bohman, która również ukazała się w Polsce, jest O zmierzchu – za tę powieść autorka otrzymała nominację do prestiżowej Nagrody Augusta. Bohaterką O zmierzchu jest Karolina, ceniona badaczka modernizmu, która nie czuje się spełniona w życiu prywatnym. W tej książce autorka zastanawia się nad tym, w jaki sposób nasze społeczeństwo postrzega singielki w średnim wieku, a także skupia się na zdefiniowaniu ich potrzeb, pragnień oraz wartości. Każda z powieści Bohman liczy ok. 200 stron, na których Szwedka umiejętnie kreśli skomplikowane portrety współczesnych kobiet.

Marie Aubert

Jak na kilkunastu stronach zamknąć historię, która pozostanie na długo w pamięci? Odpowiedź na to pytanie zna Marie Aubert, urodzona w 1979 r. norweska pisarka mieszkająca w Oslo. Do tej pory ukazały się dwie książki Norweżki, obie nakładem Wydawnictwa Pauza, w tłumaczeniu Karoliny Drozdowskiej. Debiut literacki Aubert to króciutki (124 strony!) zbiór dziewięciu opowiadań Zabierz mnie do domu, w których pisarka tworzy małe światy, będące wnikliwą analizą ludzkich pragnień, marzeń i rozczarowań. Bohaterami opowiadań Aubert są zwyczajni ludzie z krwi i kości, którzy w drodze do szczęścia i spokoju popełniają błędy, mierząc się z własnymi demonami, lękami i niepowodzeniami. Ta lektura pozwala z dystansem spojrzeć na własne niedoskonałości, udowadniając, że są one częścią składową naszych tożsamości. W Polsce z bardzo dobrym przyjęciem spotkała się druga książka Aubert pt. Dorośli. To opowieść o Idzie, bezdzietnej architektce, która właśnie kończy 40 lat. Mimo braku stałego partnera Ida pragnie dziecka, dlatego macierzyństwo jest jednym z głównych tematów powieści. Na 140 stronach Aubert kreśli niezwykłą historię przepełnioną zazdrością i rozgoryczeniem, skupiając się na tym, w jaki sposób nasze społeczeństwo traktuje bezdzietne singielki – podobnie jak Bohman w O zmierzchu. Książki Aubert to świetna propozycja dla tych, którzy nie mają czasu na dłuższe lektury i szukają wartościowych, nieprzegadanych historii z wiarygodnymi postaciami.

-> Przegląd najlepszych norweskich filmów kryminalnych znajdziesz tu: Norweskie filmy kryminalne. Przegląd najlepszych pozycji <-

Maja Lunde

Urodzona w 1975 r. Maja Lunde to norweska pisarka, która zasłynęła cyklem Kwartet klimatyczny, w Polsce wydawanym przez Wydawnictwo Literackie i tłumaczonym przez Annę Marciniakównę oraz Mateusza Topę. Do tej pory w ramach serii ukazały się trzy powieści, a każda z nich zwraca uwagę na ważne zagadnienia związane ze zmianami klimatu. Pierwsza z nich to Historia pszczół– akcja tej powieści toczy się w kilku wymiarach czasowych. Historia rozpoczyna się od pracy nad zrewolucjonizowaniem konstrukcji ula (rok 1852), następnie przenosi nas do współczesności, gdy pszczoły zaczynają wymierać (rok 2007), a ostatecznie otrzymujemy opowieść z przyszłości (rok 2098), kiedy to w pozbawionym pszczół świecie zapylaniem kwiatów zajmują się ludzie. Kolejna powieść pt. Błękitporusza temat braku wody, natomiast Ostatni to historia ludzi, zwierząt i nadchodzącej apokalipsy. Maja Lunde to także autorka książek dla dzieci i młodzieży. Na szczególną uwagę zasługują publikacje wydawane w ramach Kwartetu sezonowego: Śnieżna siostra i Strażniczka słońca (tłum. Milena Skoczko). Są to współczesne baśnie, przepięknie ilustrowane przez Lisę Aisato, które za sprawą swojej uniwersalności spodobają się zarówno dzieciom, jak i dorosłym.

Jostein Gaarder

Norweski pisarz urodzony w 1952 r. w Oslo zasłynął na początku lat 90. popularną do dziś publikacją Świat Zofii. Jest to młodzieżowa książka będąca jedynym w swoim rodzaju wprowadzeniem do filozofii. Wydana w ponad 30 milionach egzemplarzy, zekranizowana i przetłumaczona na co najmniej 50 języków powieść opowiada historię 14-letniej Zofii, która zaczyna otrzymywać filozoficzne listy. W ten pomysłowy sposób Gaarder zamknął w jednej książce całą historię filozofii, sprawiając, że stała się ona przystępna dla każdego czytelnika. Norwescy studenci, którzy muszą zdać filozofię, aby móc kontynuować naukę, do dziś przygotowują się do egzaminu, czytając książkę Gaardera. Powieść znajduje się również na liście lektur szkolnych w Chinach. Bibliografia Norwega obejmuje jednak znacznie więcej pozycji, spośród których na szczególną uwagę zasługują Córka dyrektora cyrku, Dziewczyna z pomarańczami oraz najnowsza powieść Gaardera pt. W sam raz. Krótka opowieść o prawie wszystkim.

-> Szwedzkie kryminały, które polecamy znajdziesz tu: Najlepsze szwedzkie kryminały — film, serial, książka <-