Jak wygląda edukacja w Finlandii?

Fińskie szkoły bardzo często stawiane są za wzór do naśladowania. Na ten temat powstała nawet bestsellerowa książka – Timothy D. Walker, amerykański nauczyciel w Finlandii, w swojej publikacji „Fińskie dzieci uczą się najlepiej” opisuje tamtejszy system edukacji i próbuje odpowiedzieć na pytanie, co sprawia, że uczniowie z kraju Muminków tak dobrze radzą sobie w szkole. Zanim sięgniesz po tę publikację, sprawdź, jak w ogóle wygląda fińska szkoła w teorii.

Przedszkole (Päiväkoti)

W Finlandii nie ma obowiązku posyłania dziecka do przedszkola, jednak wielu rodziców się na to decyduje. Prawo do opieki przedszkolnej przysługuje dzieciom w wieku od 10 miesięcy do 6 lat. Jest to jedyny płatny etap edukacji, a koszty zależą od dochodów rodziców i liczby dzieci. W niektórych przypadkach rodzice mogą być zwolnieni z opłat. W przedszkolu maluchy rozwijają umiejętności społeczne i komunikacyjne, a także poznają podstawy matematyki i czytania.

Szkoła podstawowa (Perusopetus)

W Finlandii obowiązek edukacyjny trwa 9 lat – od 7. do 16. roku życia. Nauka w klasach 1-9 jest powszechna i bezpłatna. W ciągu pierwszych sześciu lat nauczanie jest zazwyczaj prowadzone przez wychowawcę, który uczy wszystkich lub większości przedmiotów (w Polsce dzieje się tak w klasach 1-3). Fińska podstawówka dzieli się na dwa etapy: pierwszy obejmuje klasy 1-6, a drugi 7-9. Na drugim etapie edukacji przedmioty są prowadzone przez różnych nauczycieli. Niektórzy uczniowie uczęszczają do dodatkowej dziesiątej klasy, która jest przeznaczona dla młodzieży potrzebującej czasu na podjęcie decyzji o dalszej ścieżce edukacji lub osób, które nie dostały się do szkoły średniej.

Przedmioty nauczane w szkole podstawowej to: język ojczysty (fiński lub szwedzki) i jego literatura, język obcy, nauka o środowisku, edukacja zdrowotna, religia/etyka, historia, wiedza o społeczeństwie, matematyka, biologia, chemia, fizyka, geografia, WF, muzyka, plastyka, rękodzieło, zajęcia praktyczno-techniczne. Szkoły mogą również uczyć przedmiotów fakultatywnych, o których decydują gminy lub same placówki. Po ukończeniu dziewięciu klas szkoły podstawowej uczniowie otrzymują świadectwo (Perusopetuksen päättötodistus).

Szkoła średnia (Lukio/Ammatillinen koulutus)

Edukacja w szkole średniej nie jest obowiązkowa, lecz ok. 90% uczniów ją podejmuje. Do wyboru jest liceum lub szkoła zawodowa.

W liceum każdy uczeń może samodzielnie ułożyć plan zajęć, wybierając przedmioty, które go najbardziej interesują – konieczne jest zaliczenie 50 kursów obowiązkowych i 25 dodatkowych. Rok szkolny w liceum wygląda nieco inaczej niż w Polsce, gdyż jest podzielony na 5-6 semestrów, a w każdym z nich uczniowie muszą uczęszczać na 4-7 zajęć. Pod koniec każdego semestru odbywa się sesja, która trwa ok. 1,5 tygodnia. Nauka w liceum trwa 3 lata, a na jej zakończenie uczniowie zdają maturę.

Szkoła zawodowa obejmuje kształcenie z przedmiotów obowiązkowych, dodatkowych i zawodowych. W przeciwieństwie do liceum mamy tutaj obowiązkowe praktyki zawodowe, które trwają ok. 5 miesięcy. Jeśli uczniowie chcą zdawać maturę po zawodówce, muszą uczęszczać do szkoły przez 4 lata.

-> Jesteś zainteresowany tematem edukacji? Przeczytaj: Jak wygląda edukacja w Danii? <-

Studia w Finlandii

Finowie mogą podjąć studia na uniwersytecie, politechnice lub w akademii sztuk pięknych. Uczelnie stosują egzaminy wstępne, a oprócz tego duży wpływ na przyjęcie ma konkurs świadectw. Studia w Finlandii są bezpłatne dla wszystkich obywateli UE, a studenci płacą jedynie za materiały dydaktyczne i pomoce naukowe. Podobnie jak w Polsce fińscy studenci mogą uzyskać tytuł licencjata, inżyniera, magistra i doktora.

Ciekawostką jest, że studenci tych samych kierunków mogą mieć inne zajęcia, ponieważ w Finlandii można samodzielnie decydować o tym, czego i kiedy chcemy się uczyć. Wykładowcy są przyjaźnie nastawieni do studentów, a zajęcia teoretyczne są przeplatane praktycznymi.

Szkoła w Finlandii – ciekawostki

Zastanawiasz się, czym różni się szkoła polska od fińskiej? Różnic jest bardzo dużo i są one widoczne na każdym kroku. Poniżej zamieszczamy garść ciekawostek na temat fińskiego systemu edukacji.

• Szkoła zapewnia uczniom podręczniki i przybory szkolne, a także organizuje bezpłatne wycieczki i posiłki.
• Jeśli szkoła znajduje się powyżej 2 km od domu ucznia, placówka zapewnia darmowy transport.
• W klasach 1-2 szkoły podstawowej uczniowie spędzają na nauce zaledwie 19 godzin tygodniowo. Starsze dzieci chodzą do szkoły na 30 godzin w tygodniu (6-7 h dziennie). W ciągu roku jest to nawet o 40 godzin mniej niż w Polsce.
• Lekcje trwają 60-75 minut: dzieci uczą się przez 45 minut, a pozostały czas poświęcają na przerwę, często na świeżym powietrzu.
• Wszystkie dzieci mogą uczyć się w szkole praktycznych czynności, takich jak gotowanie, szycie czy stolarka – bez względu na płeć.
• Płatne korepetycje są w Finlandii zakazane, a uczniowie, którzy potrzebują wsparcia, otrzymują darmową pomoc w szkole.
• Często mówi się o tym, że Finlandia od lat zajmuje bardzo wysokie pozycje w testach PISA, czyli międzynarodowych testach kompetencji, które badają wiedzę z czytania, matematyki i nauk przyrodniczych. W ostatnim badaniu z 2018 roku Finowie nie wypadli jednak najlepiej, gdyż zajęli odpowiednio siódme, szesnaste i szóste miejsce (dla porównania polscy uczniowie w poszczególnych dziedzinach mieli dziesiąte, dziesiąte i jedenaste miejsce).
• W Finlandii nie ma rankingów szkół, gdyż tamtejszy system edukacji promuje równość i nie wspiera rywalizacji.
• Uczniowie zwracają się do nauczycieli po imieniu, podobnie jak w szkołach skandynawskich.
• Fińscy nauczyciele mają większą swobodę niż polscy, gdyż w Finlandii nie funkcjonują kuratorzy oświaty, harmonogramy zajęć i obowiązkowe egzaminy (z wyjątkiem egzaminu na koniec 9 klasy).
• W klasach 1-4 stosuje się zazwyczaj oceny opisowe, a oceny liczbowe można wprowadzić (lecz nie trzeba) od 5 klasy. Obowiązkowe ocenianie liczbowe stosuje się dopiero od 7 do 9 klasy szkoły średniej.
• Skala ocen w Finlandii jest inna niż w Polsce: wyróżniamy tam oceny od 1 do 10, gdzie dopiero 5 oznacza pozytywny stopień. Oceny nie są jednak traktowane jak kara, lecz wskazówka do pracy.
• W Finlandii rzadko stosowane są testy ABCD, gdyż są one uznawane za ograniczające kreatywność. Zamiast tego stosuje się sprawdziany.
• Fińscy uczniowie rzadko otrzymują zadania domowe i nie są odpytywani przed klasą.
• W Finlandii uczniowie rzadko nie dostają promocji do następnej klasy.

-> Jak wiele różnic jest w systemie edukacji w Krajach Północy? Jak to wygląda w Szwecji?: Edukacja w Szwecji <-

Rok szkolny i dni wolne w Finlandii

Rok szkolny trwa ok. 190 dni – zaczyna się w połowie sierpnia i trwa do końca maja/początku czerwca. Fińscy uczniowie mogą cieszyć się nie tylko wakacjami, lecz również licznymi przerwami w trakcie roku szkolnego: przerwą jesienną, świąteczną, zimową i wielkanocną.

Dzieci odpoczywają też podczas świąt państwowych i dni wolnych od pracy:

• Nowy Rok (Uudenvuoden päivä) – 1 stycznia
• Święto Trzech Króli (Loppiainen) – 6 stycznia
• Wielki Piątek (Pitkäperjantai) – święto ruchome
• Wielkanoc (Pääsiäinen) – święto ruchome
• Poniedziałek Wielkanocny (Toinen pääsiäispäivä) – święto ruchome
• Święto Pracy (Vapunpäivä) – 1 maja
• Wniebowstąpienie (Helatorstai) – święto ruchome
• Zielone Świątki (Helluntai) – święto ruchome
• Wigilia i Dzień Świętojański (Juhannus) – święta ruchome
• Wszystkich Świętych (Pyhäinpäivä) – święto ruchome
• Dzień Niepodległości (Itsenäisyyspäivä) – 6 grudnia
• Wigilia Bożego Narodzenia (Jouluaatto) – 24 grudnia
• Boże Narodzenie (Joulupäivä) – 25 grudnia
• Drugi dzień Bożego Narodzenia (Tapaninpäivä) – 6 grudnia

-> A może interesuje Cię edukacja w Norwegii? Sprawdź: Jak wygląda edukacja w Norwegii? <-

Polska szkoła w Finlandii

Polacy mieszkający w Finlandii mogą zdecydować się na dodatkową szkołę polską, która nie może jednak zastąpić szkoły fińskiej. Jest to uzupełniający program nauczania, a zajęcia prowadzone są zazwyczaj w weekendy. Przykładem takiej placówki jest Szkoła Polska przy Ambasadzie RP w Helsinkach, która przyjmuje dzieci polskich obywateli czasowo przebywających w Finlandii oraz dzieci ze środowiska polonijnego. Nauka obejmuje zarówno szkołę podstawową, jak i liceum ogólnokształcące, a wystawiane świadectwa obowiązują w polskim prawie oświatowym. Celem polskiej szkoły jest nauka języka ojczystego, wiedzy o Polsce oraz polskich obyczajów i kultury.