Helsinki: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca cz. I

Stolica Finlandii zachwyca o każdej porze roku – latem znajdziemy tu wytchnienie od upałów, a zimą doświadczymy bajkowych krajobrazów. Jeśli marzy Ci się Finlandia na weekend, Helsinki to najlepszy kierunek podróży. Sprawdź, co warto zobaczyć w Helsinkach i co sprawia, że jest to jedna z najpiękniejszych europejskich stolic!

Helsinki w pigułce

• Na terenie dzisiejszego miasta już w XV wieku znajdowała się niewielka osada, która należała do państwa szwedzkiego.
• Helsinki zostały założone w 1550 roku przez Gustawa I Wazę.
• Od 1812 roku Helsinki są stolicą Finlandii – aby zmniejszyć wpływy szwedzkie w kraju, car przeniósł stolicę z Turku do Helsinek.
• W 1917 roku Finlandia uzyskała niepodległość, a Helsinki pozostały jej stolicą. Od średniowiecza do 1809 roku Finlandia była pod panowaniem szwedzkim, a w latach 1809–1917 należała do Wielkiego Księstwa Finlandii połączonego unią personalną z Cesarstwem Rosyjskim. Głową państwa był wielki książę, czyli cesarz rosyjski. Od 1917 roku istnieje Republika Finlandii.
• Po tym, jak w 1809 roku Finlandia stała się częścią Rosji, Helsinki zaczęto rozbudowywać na podobieństwo Petersburga.
• Miasto leży na południu Finlandii, w regionie Uusimaa, na północnym brzegu Zatoki Fińskiej – zarówno na lądzie stałym, jak i na archipelagu szkierowym składającym się z ok. 330 wysp. W skład zespołu miejskiego Helsinek wchodzą również Espoo, Vantaa i Kauniainen.
• Helsinki początkowo nazywały się Helsingfors – do dziś jest to szwedzka nazwa miasta. Helsing to nazwa rzeki (obecnie Vantaa), która prawdopodobnie pochodzi od szwedzkiego hals („miejsce”), dlatego hälsing to „mieszkaniec tego miejsca”. Z kolei fors oznacza „wodospad”. W krajach skandynawskich używa się zarówno nazwy Helsinki, jak i Helsingfors. W helsińskim slangu miejskim stolica Finlandii jest nazywana Hesa lub Stadi.
• Helsinki są podzielone na 8 okręgów: Itäinen, Läntinen, Eteläinen, Koillinen, Keskinen, Kaakkoinen, Pohjoinen i Östersundomin.
• Całkowita powierzchnia Helsinek wynosi 715,48 km², z czego 214,19 km² to lądy, 0,89 km² to obszary wód śródlądowych, a pozostałe 500,40 km² stanowią obszary wód morskich.
• Helsinki zamieszkuje 674 500 osób, a cały region stołeczny ok. 1 246 000 osób (dane z 2023 roku).
• W Helsinkach znajduje się łącznie około 8500 hektarów terenów zielonych.
• W stolicy znajdziemy ok. 60 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 954,8 ha.
• Oficjalną rośliną Helsinek jest klon, a oficjalnym zwierzęciem wiewiórka.
• Stolica Finlandii oferuje rozbudowany transport zbiorowy: metro, kolej aglomeracyjną, tramwaje i autobusy. Helsinki mają też największy w kraju port pasażerski, z którego wypływają promy do Sztokholmu, Tallinna, Gdyni, Travemünde, Rostocku i Petersburga.
• Planując zwiedzanie Helsinek, warto rozważyć zakup Helsinki Card lub Helsinki City Pass, które upoważniają do bezpłatnego lub tańszego wstępu do najlepszych atrakcji i muzeów w mieście.

Sobór Uspieński

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Helsinkach, znany również jako Sobór Uspieński (Uspenskin katedraali), to prawosławny sobór katedralny, a zarazem główna świątynia Fińskiego Kościoła Prawosławnego i największa świątynia greckokatolicka w Europie Północnej. Budowla została wzniesiona w 1868 roku, a za jej projekt odpowiada rosyjski architekt Aleksiej Gornostajew. Sobór Uspieński to jeden z najważniejszych symboli miasta, który znajdziemy na najwyższym wzgórzu w dzielnicy Katajanokka – sobór leży na wyspie o tej samej nazwie.

Świątynia jest jednym z wielu przykładów rosyjskich wpływów w Finlandii, a jej nazwa pochodzi od staro-cerkiewno-słowiańskiego słowa uspenie, które oznacza „zaśnięcie”. Centralna kopuła świątyni ma 33 metry wysokości, a łącznie posiada 13 złoconych kopuł – jedną dużą i dwanaście mniejszych. Liczba kopuł reprezentuje Jezusa i 12 apostołów.

W czasie budowy Soboru Uspieńskiego Finlandia była autonomicznym wielkim księstwem Imperium Rosyjskiego, a założona w 1827 roku parafia prawosławna w Helsinkach potrzebowała większego budynku dla rosnącej populacji wiernych. Budowę świątyni sfinansowano głównie z darowizn, a jej wznoszenie trwało 9 lat. Czerwone cegły użyte do budowy sprowadzono z Wysp Alandzkich – pochodzą one z twierdzy Bomarsund, która została zniszczona w czasie wojny krymskiej. Ikonostas namalował Paweł S. Šiltsov. W Soborze Uspieńskim znajduje się też ikona Matki Bożej przywieziona z rosyjskiego Wyborga w czasie II wojny światowej. W 2010 roku ikona została skradziona i odnaleziona kilka miesięcy później – zakopana w ziemi w Turku. Podczas renowacji ikony odkryto, że została ona pierwotnie wykonana w ukraińskiej Połtawie w 1885 roku i że jest repliką ikony znajdującej się w monasterze Kozielszczyna w Ukrainie.

Rocznie świątynię odwiedza około 500 tysięcy osób (zwiedzanie za darmo).  Aktualne godziny otwarcia i szczegółowe informacje znajdziesz na stronie: https://www.hos.fi/kirkot/uspenskin-katedraali/

Katedra w Helsinkach

Najpopularniejsze atrakcje turystyczne w stolicy Finlandii to wspomniany już Sobór Uspieński oraz monumentalna Katedra w Helsinkach (Helsingin tuomiokirkko). Zaprojektowana przez Carla Ludwiga Engela biała katedra luterańska w stylu klasycystycznym jest jednym z najważniejszych symboli miasta. Po śmierci Engela w 1840 roku nadzór nad budową przejął Ernst Lohrmann, który zmodyfikował projekt, dobudowując 4 mniejsze kopuły boczne, wzorowane na katedrze św. Izaaka w Petersburgu. Na dachu świątyni znajdują się rzeźby 12 apostołów. Centralna kopuła katedry wznosi się na ponad 80 m n.p.m.

Katedra w Helsinkach została wzniesiona w latach 1820–1850, a jej budowę sfinansował car Mikołaj I. Do czasu odzyskania przez Finlandię niepodległości katedra nosiła nazwę Nikolainkirkko (kościół św. Mikołaja), a później była nazywana „wielką katedrą” (Suurkirkko). Po utworzeniu diecezji helsińskiej w 1959 roku nazwę zmieniono na obecną. Katedrę rocznie odwiedza ok. 350 tysięcy osób, a w jej wnętrzu odbywają się nabożeństwa i koncerty. Schody prowadzące do wejścia są ulubionym miejscem spotkań mieszkańców – tu również helsińczycy obchodzą Nowy Rok.

Wewnątrz katedry znajdziemy posągi trzech reformatorów – Marcina Lutra, Filipa Melanchtona i Mikaela Agricoli – które przypominają o historii kościoła luterańskiego. Ołtarz katedralny przedstawia pochówek Jezusa przed Zmartwychwstaniem, a po obu stronach ołtarza znajdują się posągi aniołów. Obraz był darem cara Mikołaja I i został namalowany przez Timeona Karla von Neffa.

Katedra w Helsinkach jest otwarta codziennie – na modlitwę, cichą kontemplację i dla zwiedzających. Godziny otwarcia mogą się zmieniać, aby dostosować się do nabożeństw i wydarzeń parafialnych. W okresie letnim codziennie odbywają się wycieczki z przewodnikiem. Latem wstęp jest płatny dla osób powyżej 18. roku życia (8 euro), a do krypty można wejść za darmo. Jeśli odwiedzasz Helsinki zimą, obowiązuje dobrowolna opłata za wstęp w wysokości 5 euro, lecz w sezonie zimowym krypta jest nieczynna. W krypcie znajduje się również kawiarnia Café Hiekka (otwarta od czerwca do sierpnia) oraz organizowane są wystawy. Sprawdź szczegóły: https://helsingintuomiokirkko.fi/en/index.html

Plac Senacki

Katedra w Helsinkach jest zlokalizowana po północnej stronie placu Senackiego (Senaatintori). Jest to ścisłe centrum Helsinek, a zarazem jedno z najpopularniejszych miejsc turystycznych w stolicy. Nazwa placu pochodzi od budynku, który wybudowano tu w 1822 roku dla senatu, rządu i sądu najwyższego. Obecnie Pałac rządowy (Valtioneuvoston linna), zaprojektowany przez Carla Ludwiga Engela, jest siedzibą kancelarii premiera, ministerstwa finansów oraz kanclerza sprawiedliwości. Na drugim piętrze pałacu w 1904 roku został zastrzelony Nikołaj Bobrikow – generał-gubernator Wielkiego Księstwa Finlandii. Zabójstwo zostało dokonane przez Eugena Schaumana w proteście przeciwko rusyfikacji kraju. Wydarzenie upamiętnia tablica z łacińskim napisem Se pro patria dedit („Poświęcił się za ojczyznę”) z 1933 roku.

Po przeciwnej stronie placu znajdziemy Uniwersytet Helsiński (Helsingin yliopisto) z 1832 roku, największy uniwersytet w kraju. Uczelnia, znana wcześniej jako Akademia Królewska, została założona w 1640 roku w Turku, a w 1828 roku przeniesiono ją do Helsinek i zmieniono jej nazwę na Imperialny Uniwersytet Aleksandra. Obecna nazwa została nadana w 1919 roku, już po uzyskaniu niepodległości przez Finlandię. Uniwersytet Helsiński posiada obecnie 11 wydziałów, a jego językami wykładowymi są fiński i szwedzki.

W centralnym miejscu placu Senackiego znajduje się pomnik cara Aleksandra II, odsłonięty w 1894 roku. Car został uwieczniony podczas wygłaszania przemówienia na pierwszej sesji parlamentu fińskiego w 1863 roku. Statua przedstawia również cztery alegoryczne rzeźby, które symbolizują prawo, pracę, pokój i światło. Autorami pomnika byli Johannes Takanen i Walter Runeberg.

W południowo-wschodnim narożniku placu Senackiego znajdziemy też dom Sederholma (Sederholmin talo) z 1757 roku. Jest to najstarszy budynek w centrum Helsinek i najstarszy murowany dom mieszkalny w stolicy. Przylega do niego dom Remandera (Remanderin talo) z 1814 roku. Nazwy domów pochodzą od inwestorów, którzy zlecili ich budowę – Johana Sederholma i Friedricha Remandera. W domu Sederholma mieści się jeden z oddziałów Muzeum Miejskiego Helsinek, dlatego obiekt jest otwarty dla zwiedzających.

Kościół Temppeliaukio

Zwiedzanie Helsinek polecamy szczególnie miłośnikom budowli sakralnych. Kolejną z nich jest Kościół Temppeliaukio (Temppeliaukion kirkko), czyli tzw. Skalny Kościół. Położony w dzielnicy Töölö przy ulicy Lutherinkatu 3, został zaprojektowany przez braci Timo i Tuomo Suomalainen i zbudowany w 1969 roku. Ten nowoczesny kościół został wydrążony w skale, a projekt początkowo spotkał się z dużą dozą sceptycyzmu. Po otwarciu zaczął się jednak cieszyć dużą popularnością, a dzięki doskonałej akustyce jest wykorzystywany nie tylko jako miejsce nabożeństw luterańskich, lecz również jako sala koncertowa.

Podziemny Kościół Temppeliaukio powstał wewnątrz granitowych skał, a jego zewnętrzny kształt jest zbliżony do irlandzkiego grobu korytarzowego Newgrange. Z zewnątrz widoczna jest wyłącznie miedziana kopuła, natomiast wnętrze świątyni znajduje się w całości pod ziemią. Kościół jest oświetlany światłem naturalnym, które wpada do wnętrza przez 180 szklanych paneli umieszczonych między kopułą a ścianami. W Temppeliaukio znajduje się 750 miejsc siedzących.

W 2019 roku obiekt odwiedziło niemal 940 tysięcy osób z całego świata. Aktualne godziny otwarcia znajdziesz na stronie https://www.temppeliaukionkirkko.fi/en/index.html – podczas ślubów, chrzcin, pogrzebów i niedzielnej mszy kościół jest zamknięty dla odwiedzających. Opłata za wstęp wynosi 8 euro dla dorosłych – bilety można nabyć w recepcji lub przez internet. Osoby poniżej 18. roku życia i członkowie parafii Töölö wchodzą za darmo. Obiekt oferuje również wycieczki z przewodnikiem.

Kaplica Ciszy Kamppi

Ostatnim polecanym przez nas obiektem sakralnym w Helsinkach jest Kaplica Kamppi (Kampin kappeli), która mieści się przy Simonkatu 7 na placu Narinkka, niecałe 2 km od placu Senackiego. Jest to oaza spokoju w centrum Helsinek, gdzie każdy jest mile widziany. Kaplica jest otwarta dla wszystkich, bez względu na wyznanie, światopogląd czy pochodzenie. Kamppi zaprojektowali Mikko Summanen, Niko Sirola i Kimmo Lintula, architekci należący do helsińskiej pracowni K2S Architects. Kaplica ma 11,5 metra wysokości i jest wykonana z trzech różnych rodzajów drewna: świerku, olchy i jesionu. W suficie umieszczono płytę gipsowo-kartonową o właściwościach dźwiękochłonnych. Kaplica jest przeznaczona do osobistej kontemplacji, odbywają się w niej również krótkie modlitwy, a okazjonalnie śluby, chrzciny i koncerty.

Ze względu na dźwięki aparatu, które mogłyby zakłócić ciszę, fotografowanie wnętrza jest zabronione. Kaplica Ciszy Kamppi została otwarta w 2012 roku, a rocznie odwiedza ją ok. 350 tysięcy osób. W sezonie letnim (od czerwca do sierpnia) opłata za wstęp wynosi 5 euro – osoby poniżej 18. roku życia wchodzą bezpłatnie. Bilety można kupić w automatach znajdujących się przed głównym wejściem do kaplicy. Obiekt może odwiedzić jednocześnie 60 osób. Sprawdź szczegóły: https://www.kampinkappeli.fi/en/index.html

Więcej informacji w drugiej części naszego przewodnika: https://www.unityline.pl/blog/helsinki-atrakcje-zabytki-ciekawe-miejsca-II